2025-жылдын 1-июлунан тартып Кыргызстанда вейптерди сатууга жана колдонууга тыюу салуу күчүнө кирди. Классикалык тамекини колдонууга каршы чыккан бул альтернативадан ажыраган тамеки тартуучулар мындай кырдаалда эмне кылышы керек?

Тамеки продукциясынын эң зыяндуу формасы – кадимки тамекиге кайта кайтууну каалабаган кишилердин легалдуу альтернативасы бар. Вэйпке альтернатива катары зыяндуулугу азыраак, мыйзам менен тыюу салынбаган хиттер (тамеки жылытуучу системасы деп - белгилүү) болушу мүмкүн. Төмөндө бул тууралуу кененирээк сүйлөшөбүз, ага чейин, түтүнсүз азыктардын эң популярдуу категорияларынын бири эмне үчүн“мыйзамдан тышкары” болуп калганын аныктай кетели.

Эмне үчүн бир жолкулар көйгөйгө айланды?

Вейптер - никотинди керектөөнүн эң кеңири тараган жолдорунун бири болуп саналат. Хиттер сыяктуу эле алар түтүнсүз продуктулардын категориясына кирет, аларды колдонуууда чайыр, көмүртек кычкылы же башка күйүүчү продуктулар бөлүнүп чыкпайт. Дал ушул күйүү процессинин жоктугу, бул учурда окумуштууларга жаман адаттардын организмге анча байкалбаган зыяндуу таасири жөнүндө айтууга негиз болуп - түтүнсүз түзүлүштөрдүн буусу же аэрозоль тамеки түтүнүнө караганда бир нече эсе аз зыяндуу заттарды камтышын илимий жактан далилдешкен.

Ошол эле учурда, вейптеги бир катар кемчиликтер бар жана акыркы жыйынтыгында аларды сатууга жана колдонууга тыюу салууга алып келди.

Бул категориядагы товарларды сатууну талаптагыдай жөнгө салуунун жоктугу жашы жете элек керектөөчүлөргө мындай продукцияны оңой эле сатып алууга мүмкүнчүлүк түздү. Өспүрүмдөр дүкөндөрдө жашын тастыктаган документтерди көрсөтпөстөн, вейпти ээн-эркин сатып алышууда. Ошол эле учурда көзөмөлдүн начардыгынан улам базарды жасалма аппараттар жана сапаты күмөндүү никотин суюктуктары каптап, жашы жете элек өспүрүмдөрдү баасынын арзандыгы менен кызыктырган.

Альтернатива издегендер үчүн, акылдуу тандоо- Хиттер

Салттуу тамеки тартуунун зыянын азайтуу үчүн буга чейин вейпке өткөндөр эми жаңы кабылалынган тыюунун кириши менен эмне кылышы керек?

Эң жакшы чечим – бул жаман адаттан толугу менен баш тартуу. Бирок тамеки тарткан адам тамекиге кайтып келгиси келбесе жана тамекини таштоону каалабаса, анда  хиттер  эң жакшы альтернатива болуп саналат. Бул тамеки таякчаларын 350 градустан ашпаган температурага чейин ысытуучу, колдонууга жеңил болгон атайын жабдуу. Анын натыйжасында күчтүү жытсыз, чайыр же башка коркунучтуу күйүүчү продуктулары жок никотин камтыган буу пайда болот. Вейпти никотин суюктуктары менен толтуруу сыяктуу эле, хиттердин таякчалары да ар кандай даамда болот - бул жерде колдонуучу үчүн абдан маанилүү болгон салт сакталып кала берет. Ошол эле учурда, тамекини жылытуучу системасы тамекинин каныккан даамын камсыз кылат.

Ошонун негизинде, хиттер никотин жеткирүүнүн ар кандай ыкмалары менен салыштырганда, бир нече негизги артыкчылыктарга ээлик кылат. 

Азыраак зыяндуу заттар

Жылытылган тамеки хиттер кадимки тамекилерге салыштырмалуу 95% аз зыяндуу заттарды бөлүп чыгарат. Бул илимий изилдөөлөр тарабынан тастыкталгандыктан, тамеки чегүүгө карата ал коопсуз альтернатива болуп саналат.

Пассивдүү тамеки тартууну жок кылуу

Түтүндүү бөлмөдө же активдүү тамеки чеккендердин жанында болгондо, тамеки тартпаган адамдар жогорку тобокелдикке барышат. Алар тамеки тарткан адамга салыштырмалуу бир нече эсе көп зыяндуу заттарды жутушат, анткени тамеки күйгөндө пайда болгон бардык химиялык кошулмалардын 80% га чейинкиси абага тарайт. Ал эми хиттер уулуу түтүн чыгарбагандыктан, пассивдүү тамеки тартуу коркунучун жок кылат.

Күлдүн же жагымсыз жыттын жоктугу

Хиттер тамекиден айырмаланып, күл чыгарбайт жана бөлмөдө, тамеки чеккен адамдын колуна, чачына жана кийимине жагымсыз жыт калтырбайт. Тамеки чегүүдө бул альтернатива компоненттери кандайдыр бир мейкиндикке жайгашып, үй буюмдарында топтолуп, андан кийин ден-соолукка олуттуу зыян келтире турган үчүнчү тараптын түтүнүнүн пайда болушун жокко чыгарат.

Салтты сактоо

Жыйынтыгында, хиттер тамеки чегүүнүн салтын сактоого мүмкүндүк берет, бул тамекини  зыяндуулугу азыраак альтернатива менен таштоого аракет кылгандар үчүн маанилүү болушу мүмкүн.

Ошол эле учурда тамекини жылытуу системалары толугу менен коопсуз продукт эмес экенин эстен чыгарбаш керек. Алардын курамында никотин бар, демек, ал көз карандылыкты жаратат. Ошондуктан, эгерде сиз эч качан тамеки чекпеген болсоңуз, анда сиз аны баштабаганыңыз оң – анткени, тамеки тартуунун толугу менен коопсуз жолу жок.